Pracownia Badań Porównawczych nad Współczesną Kulturą Zachodnią

Zaproszenie 

Pracownia Badań Porównawczych nad Współczesną Kulturą Zachodnią oraz Zakład Literatur Romańskich UP zapraszają na wykład otwarty prof. Daniѐle Chauvin z Uniwersytetu Paris-Sorbonne, zatytułowany: „Paysages de la Haute-Provence: du visible à l’invisible dans la poésie de Philippe Jaccottet”.

 

Główne kierunki badań:

- refleksja nad celami i znaczeniem inter- i transdyscyplinarnych badań nad współczesnym paradygmatem humanistyki;

- namysł nad pojęciem ‚kultury zachodniej” oraz dziedzictwa kulturowego w dobie ponowoczesności;

- badania historycznoliterackie, pozwalające prześledzić historyczne uwarunkowania (mechanizmy) współczesnych tendencji kulturowych – na płaszczyźnie wyobrażeniowej i światopoglądowej („wizje świata”);

- wypracowanie metodologicznej, wyobrażeniowej i intelektualnej płaszczyzny badań komparatystycznych;

- badania teoretycznoliterackie, zmierzające do wypracowania narzędzi badawczych, umożliwiających adekwatny opis i interpretację aktualnych zjawisk literackich (a także artystycznych, społecznych i tp.) w perspektywie komparatystycznej;

- zagadnienia translatologiczne, związane z poszukiwaniem kryteriów „adekwatnego” przekładu w perspektywie porównawczej;

- badanie związków pomiędzy literaturą a sztukami plastycznymi i muzyką.

 

Inne zagadnienia, będące przedmiotem badań:

-          indywidualna wyobraźnia artystyczna w poszukiwaniu tożsamości zbiorowej;

-          utopie, anytutopie i mity współczesne;

-          – antropologiczne i społeczne uwarunkowania współczesnej wyobraźni poetyckiej;

-          „wizje świata” i „wielkie narracje” kultury zachodniej;

-          ponowoczesność jako mit i jako utopia;

-          teorie wyobraźni twórczej w świetle językoznawstwa kognitywnego;

-          wyobraźnia a ideologia: jawne i ukryte przedzałożenia metod interpretacji treści kulturowych;

-          dialog międzykulturowy.

  • Założenia programowe:

    Pracownia jest zespołem badawczym, składającym się z pracowników naukowych Instytutu Neofilologii UP (romanistów, anglistów, germanistów, iberystów, italianistów i rusycystów), współpracującym z pracownikami innych jednostek Uniwersytetu Pedagogicznego oraz innych uczelni w kraju i zagranicą. Działania zespołu ogniskują się wokół zagadnień, powstających w procesie badania literatur europejskich oraz północno- i południowoamerykańskich. Działalność Pracowni nakierowana jest na wypracowanie modelu i praktyki komparatystycznych badań nad zjawiskami literackimi, artystycznymi i socjologicznymi XIX, XX i XXI wieku.
  • Założenia metodologiczne:

    Działalność pracowni ma charakter transdycyplinarny i kontekstualny. Oznacza to umieszczanie zagadnień literaturoznawczych oraz treści literackich, powstałych w różnych kręgach językowych kultury zachodniej, w interdyscyplinarnym kontekście, umożliwiającym ujawnianie wspólnot znaczeniowych pomiędzy zestawianymi tekstami i zjawiskami literackimi oraz ustalanie poziomów różnic. Ma to służyć lepszemu zrozumieniu ogólnych tendencji rozwojowych kultury euroatlantyckiej oraz określenie warunkujących je mechanizmów. Aktywność naukowa członków pracowni obejmuje następujące perspektywy poznawcze: antropologiczną, filozoficzną, socjologiczną, historyczną, historycznoliteracką, etnologiczno-kulturową, kognitywistyczną, psychologiczną, wyobrażeniową.
  • Przedmiot działalności naukowo-badawczej:

    Celem dzialań Pracowni jest dążenie do redefinicji pojęć "humanizmu", "humanistyki" i "nauk humanistycznych" z perspektywy XXI stulecia, a tym samym próba odpowiedzi na pytania w rodzaju: co w pierwszych dekadach XXI wieku znaczy "być humanistą"? Co oznacza dziś termin "nauki o człowieku" ("human sciences", "humanities", "sciences humaines" etc.)? Czy możliwe jest wypracowanie jakiejś spójnej "nauki o człowieku", jeśli zaś tak, to na jakich ideowych i metodologicznych warunkach?

  • - organizacja cyklicznych spotkań roboczych (co 6 tygodni), poświęconych wypracowaniu strategii działań naukowo-badawczych i dydaktycznych, a także konfrontacji bieżących wyników badań;
    - organizacja (raz lub dwa razy w roku - w kwietniu i/lub w grudniu) seminariów wewnątrzinstytutowych i/lub międzyinstytutowych, poświęconych zagadnieniom, będącym przedmiotem aktualnych badań pracowni. Na seminariach tych przewidziana jest obecność gości z innych uczelni (krajowych i zagranicznych) oraz studentów i doktorantów (jako sluchaczy, wolontariuszy i prelegentów);
    - organizacja (w cyklu trzyletnim) międzynarodowych konferencji, poświęconych problematyce komparatystycznej. Kazdy, trzyletni okres działalności pracowni jest podporządkowany odrębnemu "tematowi wiodącemu", którego zwieńczeniem (podsumowaniem) jest konferencja, przedstawiająca wyniki prac, związanych z tym tematem.);
    - regularne kontakty z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami badawczymi o profilu komparatystycznym i kulturoznawczym; - cykliczna publikacja bieżących wyników badawczych członków zespołu oraz zaproszonych gości w formie Zeszytów Komparatystycznych pod auspicjami Uniwersytetu Pedagogicznego;
    - publikacja wyników badań nad "tematem wiodącym" (cykl trzyletni), w formie pracy zbiorowej (monografii) o tytule, odzwierciedlającym problematykę "tematu wiodącego";
    - utworzenie strony internetowej pracowni z aktualnymi informacjami na temat jej działalności, z możliwością publikacji materiałów i tekstów – także fragmentów wartościowych prac studentów i doktorantów - związanych z problematyką badawczą pracowni.



  • 1. Cele:
    - uwrażliwienie studentów na problematykę tożsamości kulturowej; - pogłębienie refleksji studentów nad aktualnymi tendencjami kultury, służące wyrobienui u nich umiejętności samodzielnej oceny zjawisk społeczno-kulturowych, z którymi będą mieć do czynienia we własnym otoczeniu społecznym i zawodowym;
    - dostarczanie studentom materiału do własnych przemyśleń na tematy literaturoznawcze i kulturoznawcze w perspektywie porównawczej;
    - pobudzanie zainteresowania studentów badaniami komparatystycznymi (filologie "dwujęzyczne" oraz poloniści, władający językami obcymi i zainteresowani badaniami porównawczymi);
    - ułatwianie studentom wykorzystania na rynku pracy kompetencji, nabytych podczas studiów, poprzez uwrażliwienie ich na problematykę relacji międzykulturowych, w szczególności poprzez poszerzanie wiedzy na temat uwarunkowań, jakim podlega jednostka na współczesnym "rynku idei".

    2. Formy działania:
    - przygotowanie "filologicznych" i "międzyfilologicznych" programów zajęć z literaturoznawstwa porównawczego, literatur europejskich i literatury powszechnej;
    - opieka nad pracami licencjackimi i magisterskimi, poświęconymi problematyce komparatystycznej;
    - pomoc doradcza skierowana do doktorantów, podejmujących tematykę komparatystyczną (konsultacje, zapraszanie doktorantów do udziału w seminariach i sympozjach);
    - warsztaty międzykierunkowe,
    - grupy dyskusyjne,
    - komparatystyczne koło naukowe.
  • dr hab., prof UP Stanisław Jasionowicz – kierownik

    dr Aleksandra Bednarowska
    dr Aleksandra Budrewicz-Beratan
    dr Maria Gubińska
    dr Wojciech Majka
    dr Przemysław Michalski
    dr Nina Pluta

    Wyżej wymienione osoby stanowią grupę inicjatywną Pracowni. Kolejne działania zespołu, rozwijające się wokół problematyki wyszczególnionej w punkcie "'Przedmiot dzialalności naukowo-badawczej" pozwolą ukonstytuować docelowy zespół członków pracowni oraz zespół współpracowników.
  • Działalność Pracowni w roku akademickim 2014/2015 obejmowała comiesięczne zebrania robocze Zespołu i zaproszonych gości, otwarte odczyty naukowe oraz doroczne sympozjum naukowe. W kwietniu 2015 r. gościła w Pracowni prof. Danièle Chauvin z Uniwersytetu Paris-Sorbonne, która wygłosiła dwa odczyty: "Paysages de la Haute-Provence: du visible à l'invisible dans la poésie de Philippe Jaccottet" (21 kwietnia) oraz, 23 kwietnia, "De la Bible à la poésie, par l'art – l'exemple de Tadeusz Różewicz" ("Od Biblii poprzez sztukę do poezji – przykład Tadeusza Różewicza). Ten ostatni odczyt był tłumaczony na język polski. 25 czerwca czerwca odbyło się sympozjum naukowe, zatytułowane "Wizje Nowego Człowieka w kulturze zachodniej (literatura – sztuki plastyczne – architektura)" [Program].

    Działalność Pracowni Komparatystycznej w roku akademickim 2013/1014 (zebrania robocze, odczyty, sympozjum naukowe):
    14 listopada 2013 – spotkanie robocze członków Pracowni, poświęcone ustaleniu planu odczytów oraz pozostałych działań badawczych;
    12 grudnia 2013 – odczyt dr Marii Gubińskiej (UP Kraków): "'Portret kobiet we wnętrzu': Eugene Delacroix, Assia Djebar ("Les femmes d'Alger dans leur appartement(s)") - dialog literatury i malarstwa";
    15 stycznia 2014 – odczyt prof. Anny Saignes z Université Grenoble (w jęz. francuskim): "Que reste-t-il de l'anti-utopie après le communisme (sur T. Konwicki, Mała Apokalipsa, T. Tolstoï, Kys, M. Houellebecq, Les Particules élémentaires)";
    16 stycznia 2014 – odczyt prof. Anny Saignes (Université Grenoble): "Literatura polska jako przedmiot porównania we współczesnej komparatystyce francuskiej";
    20 marca 2014 – spotkanie robocze członków Pracowni, poświęcone omówieniu problematyki zaplanowanego na czerwiec sympozjum naukowego;
    10 kwietnia 2014 – odczyt prof. Lidii Wiśniewskiej (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy): "Mity Boga i Natury w komparatystyce mitograficznej";
    9 maja 2014 – spotkanie robocze członków Pracowni oraz zaproszonych osób: dyskusja wokół problemu relacji pomiędzy literaturą a sztukami plastycznymi, prowadząca do ustaleń trybu i porządku sympozjum naukowego;
    6 czerwca 2014 – Sympozjum naukowe, zatytułowane "Mityzacja przestrzeni w literaturze i w sztukach plastycznych" [Program]



    Z działalności Pracowni Badań Porównawczych nad Współczesną Kulturą Zachodnią w latach 2011-2013 (odczyty):

    25 października 2011

    Aleksandra Budrewicz-Beratan: "Przegląd współczesnej literatury komparatystycznej w Polsce"

    7 grudnia 2011

    Stanisław Jasionowicz: "Komparatystyka a interdyscyplinarność"

    25 stycznia 2012

    Nina Pluta: "Realizm magiczny: lokalny i uniwersalny. Wokół książki Katarzyny Mroczkowskiej-Brand 'Przeczucia innego porządku'"

    28 marca 2012

    Aleksandra Bednarowska: "Głos z pogranicza. Feminizm amerykański wobec kwestii rasowych"

    16 maja 2012

    Jan Prokop: "Refleksje wokół edukacji humanistycznej w Europie i w Stanach Zjednoczonych (Co dalej z humanistyką w wyższych uczelniach?)"

    24 października 2012

    "(Od)czyt(yw)anie pustyni. Topos pustyni i jego warianty w świetle aktualnych wyzwań humanistyki" – dyskusja panelowa

    26 lutego 2013

    Maria Gubińska: "Doświadczenie pustyni w życiu Ojca de Foucauld"

    23 kwietnia 2013

    Stanisław Jasionowicz: "Antropologia wyobraźni twórczej Gilberta Duranda a perspektywy komparatystyki"