Bericht über die Teilnahme am Seminar der Akademie Mitteleuropa „Mitteleuropäische Begegnungen – Europäische Erinnerungsorte“ vom 17.-22.11.2013 in Hohenberg an der Eger (Bayern)

Vom 17. bis 22. November 2013 nahmen wir ‒ 14 Germanistikstudentinnen und ein Germanistikstudent der Pädagogischen Universität in Krakau/Kraków ‒ an einer Exkursion teil, die von der Akademie Mitteleuropa (Bad Kissingen) veranstaltet wurde. Die Akademie organisiert zahlreiche Seminare zum Thema Geschichte, Kultur, Politik und Alltagsleben in Deutschland für interessierte Personen aus Deutschland und Ostmitteleuropa. In Begleitung von Frau Prof. Dr. Isabel Röskau-Rydel fuhren wir zur Burg Hohenberg an der Eger, der Filiale der Akademie Mitteleuropa an der bayerisch-tschechischen Grenze.

Am ersten Tag standen drei Vorträge auf dem Programm, die uns in das Thema der Exkursion „Europäische Erinnerungsorte“ einführten. An diesem Tag konnten wir auch während einer Wanderung die anderen Teilnehmer aus Rumänien und Tschechien näher kennenlernen. Die schöne Landschaft und die frische Luft haben uns sehr gesprächig gemacht.

Am zweiten Tag waren wir viel unterwegs. Zuerst besuchten wir die in der Nähe von Weiden in der Oberpfalz gelegene KZ-Gedenkstätte Flossenbürg. Zwischen 1938 und 1945 hat die SS hier rund 100.000 Häftlinge aus über 30 Ländern gefangen gehalten, die in einem Steinbruch Zwangsarbeit leisten mussten. Die größte Anzahl der Häftlinge kam aus Polen (31.000). Der Rundgang durch die Ausstellung und über das Gelände war sehr berührend. Erstaunt hat uns aber, dass Ende der 1950er Jahre auf Teilen des KZ-Geländes eine Wohnsiedlung errichtet wurde. Die Leute wohnen bis heute dort. Eine Gedenkstätte wurde an diesem Ort erst 2007 eröffnet.

Nächster Programmpunkt an diesem Tag war der Geschichtspark Bärnau-Tachov. Wer schon als Kind davon geträumt hat, sich in eine andere Zeit zu versetzen, erfüllte sich hier einen Kindheitstraum. Das archäologische Freilichtmuseum, das an der ursprünglichen Grenze zwischen germanischen und slawischen Stämmen eingerichtet wurde, besteht insgesamt aus 26 Gebäuden, die in drei Bereiche unterteilt sind. Bei einem zweistündigen Rundgang besuchten wir ein frühmittelalterliches slawisches Dorf, durchstreiften eine frühe hochmittelalterliche Siedlung und bewunderten einen hochmittelalterlichen Gebäudekomplex. Interessant ist, dass alle Gebäude nur aus den damals zugänglichen authentischen Materialien und mit Hilfe ehemaliger Techniken aufgebaut wurden. Zu sehen waren auch mittelalterliche Haushaltsgeräte und … Tiere (zwei Wollschweine), deren Fütterung unerwartet zur Hauptattraktion des Tages wurde.

Der dritte Tag begann mit der Reise nach Mödlareuth. Ein Dorf am Ende der Welt, das von den Amerikanern als „Little Berlin” bezeichnet wurde. Durch dessen Mitte verlief nicht nur fast 40 Jahre lang die Staatsgrenze zwischen der Deutschen Demokratischen Republik und der Bundesrepublik Deutschland, sondern auch eine drei Meter hohe Mauer, von der Teile heute noch zu sehen sind. Mödlareuth war das verkleinerte Abbild der Situation im geteilten Deutschland und wurde ebenso wie Berlin zum Symbol der deutschen Teilung. Nach dem Fall der Mauer im Jahre 1989 erfolgte die Gründung des Deutsch-Deutschen Museums Mödlareuth. Die Gedenkstätte ermöglicht einen Einblick in die Geschichte der deutschen Teilung.

Die zweite Station des dritten Tages war das Museum Bayerisches Vogtland in Hof. Wir besichtigten die Ausstellung „Flüchtlinge und Vertriebene in Hof“. Diese neueste Abteilung informiert seit 2012 über die Ankunft und den Neubeginn von Flüchtlingen und Vertriebenen aus der Tschechoslowakei in der Stadt. Ausdrücklich stehen die Menschen im Mittelpunkt. Auf rund 300 Quadratmetern präsentiert das Museum die Aufnahme und die Integration der Heimatvertriebenen am Beispiel der Stadt Hof.

Danach besuchten wir das Egerlandmuseum in Marktredwitz. Mit Hilfe von vielen Exponaten sowie von Ton- und Filmdokumenten der Dauerausstellung konnten wir die Geschichte und die Besonderheit des Egerlands kennenlernen.

Am vierten Tag fuhren wir nach Karlsbad/ Karlovy Vary, das von der Burg Hohenberg nur etwa 30 Kilometer entfernt liegt. Dank des Direktors des Stadtmuseums in Karlsbad konnten wir deutsche Spuren in der Stadt entdecken. Die Geschichte der Stadt, die interessanten Anekdoten und die wunderbare Architektur beeindruckten uns zutiefst. Der Besuch des weltbekannten Kurorts konnte nicht ohne das Probieren des kalten und heißen Quellwassers und der Oblaten auskommen. Die Reise nach Karlsbad war ein besonders schöner Abschluss unserer Exkursion.

Wir kamen mit neuen Erfahrungen und Freundschaften nach Krakau zurück. Das war eine sehr spannende und lehrreiche Reise. Wir danken Herrn Gustav Binder, Studienleiter der Akademie Mitteleuropa, und Frau Prof. Dr. Isabel Röskau-Rydel ganz herzlich für das interessante Seminar!

Text: Piotr Baniak, Paulina Fierek, Anna Kubicka, Agata Siuta, Małgorzata Szydłowska

Relacja z udziału studentów germanistyki w seminarium dotyczącym europejskich miejsc pamięci organizowanym przez Akademię Europy Środkowej w dniach 17 do 22 listopada 2013 w Hohenberg nad Ochrzą w Bawarii

Między 17. a 22. listopada jako grupa studentów germanistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie wzięliśmy udział w wyprawie naukowej organizowanej przez Akademię Europy Środkowej (Akademie Mitteleuropa, Bad Kissingen). Jest to organizacja, która zajmuje się przede wszystkim prowadzeniem seminariów dla zainteresowanych z całej Europy dotyczących historii, kultury, polityki oraz życie codziennego w Niemczech i krajach z nimi sąsiadującymi. Pod opieką profesor Isabel Röskau-Rydel wybraliśmy się do małego miasteczka w Bawarii nad granicą bawarsko-czeską ‒ Hohenberg an der Eger (Hohenberg nad Ochrzą), gdzie mieści się filia Akademii.

Podczas pierwszego dnia pobytu w Niemczech mieliśmy okazję wysłuchać trzech wykładów, które wprowadziły nas w temat przewodni wyjazdu, czyli „Europejskie miejsca pamięci”.  Tego dnia nawiązaliśmy też kontakt z innymi uczestnikami wycieczki: ze studentami z Czech oraz Rumuni. Wspólna piesza wędrówką oraz piękny krajobraz i świeże powietrze sprzyjały rozmowom.

Drugi dzień stał pod znakiem zwiedzania. Na początek odwiedziliśmy obóz koncentracyjny Flossenbürg w okolicy miasta Weiden leżącego na terenie Górnego Palatynatu. W latach 1938- 1945 więzionych było tutaj około 100 000 osób z ponad 30 różnych krajów, które musiały ciężko pracować w pobliskim kamieniołomie. Najliczniejsza grupa więźniów pochodziła z Polski (31 000). Zwiedzenie tego miejsca było dla wszystkich bardzo poruszające. Zadziwiające jest to, ze w latach 50. na terenie obozu powstało osiedle, które do dzisiaj jest zamieszkałe. Poza tym obóz został uznany za miejsce pamięci dopiero w roku 2007.

Kolejnym punktem programu był Park Historyczny Bärnau-Tachov. Kto od dziecka marzył o podróżach w czasie, miał okazję przenieść się 1000 lat wstecz i zasmakować życia w autentycznej średniowiecznej wiosce. Cały park, który na chwilę obecną składa się na chwilę obecną z 26 budynków, podzielony jest na trzy obszary przedstawiające kolejno życie w IX, XI oraz XIII wieku. Budynki zaprojektowano na podstawie rekonstrukcji autentycznych budowli i wzniesiono średniowieczną techniką przy wykorzystaniu dostępnych wówczas materiałów. Oprócz domów, wieży i kościoła w Parku zobaczyliśmy również średniowieczny sprzęt gospodarstwa domowego, a także… żywe zwierzęta, których karmienie nieoczekiwanie stało się wielką atrakcją.

Trzeci dzień rozpoczęliśmy wycieczką do Mödlareuth. Jest to wioska na „krańcu świata”, która przez Amerykanów określana jest „małym Berlinem”. Przez jej środek przez prawie 40 lat przebiegała nie tylko granica między RFN a NRD, ale także stał wysoki na trzy metry mur, którego pozostałości można zobaczyć do dzisiaj. Ta mała wioska obrazowała sytuację w ówczesnych Niemczech i tak jak Berlin stała się symbolem podzielonego kraju.  Niemiecko- niemieckie Muzeum Mödlareuth powstało pół roku po upadku muru. Dzisiejszym celem tego miejsca pamięci jest przedstawianie historii podziału Niemiec.

Drugą stacją było Muzeum Bawarskie Vogtland. Zwiedzaliśmy wystawę pt. „Uciekinierzy i wysiedleńcy w miejscowości Hof”. Od 2012 ta najnowsza część wystawy informuje z detalami o przybyciu i nowym etapie życia uciekinierów i wysiedleńców z Czechosłowacji, którzy znaleźli się tu po II wojnie światowej. W centrum wystawy stoją ludzie i ich historie. Na około 300 metrach kwadratowych muzeum prezentuje centralny aspekt powojennej historii Niemiec dotyczącej przybycia, zakwaterowania i integracji wysiedleńców, szczególnie na przykładzie miasta Hof.

Kolejnym odwiedzonym przez nas miejscem było Egerlandmuseum w Marktredwitz. Duża ilość eksponatów i ciekawe nagrania dźwiękowe oraz filmy umożliwiły nam poznanie historii i osobliwości tego regionu.

Czwartego dnia pojechaliśmy do Karlowych Warów (Karlsbad / Karlovy Vary). Dzięki naszemu przewodnikowi ‒ dyrektorowi Muzeum Miejskiego w Karlowych Warach mogliśmy odkrywać niemieckie ślady w tym mieście. Interesujący historia, ciekawe anegdoty i przepiękna architektura miasta wywarły na nas ogromne wrażenie. Oczywiście wizyta w tym znanym na całym świecie kurorcie nie mogła obejść się bez spróbowania zarówno zimnej jak i gorącej wody ze źródeł oraz regionalnych okrągłych wafli zwanych oblatami. Wycieczka do Karlowych Warów była bardzo pięknym zakończeniem naszej wyprawy.

Wróciliśmy do Krakowa z nowymi doświadczeniami i świeżo nawiązanymi przyjaźniami. Podczas wyjazdu mogliśmy bardzo dużo zobaczyć i nauczyć się wielu nowych rzeczy. W tym miejscu pragniemy serdecznie podziękować kierownikowi Akademii Europy Środkowej, panu Gustavowi Binderowi i prof. Isabel Röskau-Rydel za zorganizowanie tak interesującego seminarium!

Tekst: Piotr Baniak, Paulina Fierek, Anna Kubicka, Agata Siuta, Małgorzata Szydłowska